ÖTV UYGULAMALARINDAKİ TUHAFLIKLARIN GİDERİLMESİ
Toplumun sadece varlıklı kesimi için söz konusu olan yat ithalatından
alınan ÖTV, evvelce yüzde 8 iken 2017 yılında yüzde 0 (sıfır) olarak
uygulanmaya başlamıştır. Açık kaynaklardan edinilen bilgiye göre 2017 yılından
ülkemizdeki yat sayısı 60.000 civarındadır. İyimser yaklaşımla; 2024 yılında
yat sayısının 122.00 olduğu, artan yat sayısının yüzde 65’inin ithal edildiği
ve bir yatın fiyatının ortalama olarak 300.000 EUR olduğu varsayıldığında, yedi yıl boyunca yat ithalatından alınmayan
verginin toplam 967.200.000 EUR (967 Milyon€) olduğu, bunun 30.950.400.000 TL
‘sına karşılık geldiği görülmektedir.
Sadece lüks yat ithalatı gibi tek bir kalemden yedi yıl boyunca
alınmayan vergi ile ülke ekonomisindeki olumsuzlukların giderilmesi için nasıl
bir kaynak sağlanacağı düşünüldüğünde, mevcut vergi mimarisinin ne denli
adaletsiz olduğu tüm çıplaklığı ile ortaya çıkmaktadır.
Buzdolabı, çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi gibi beyaz eşyalar,
televizyon, cep telefonu, oyun konsolları gibi birçok üründen ÖTV tahsil edilirken,
yüksek gelir sahiplerinin edinebildiği yatlardan
vergi alınmaması bu tuhaflıkların çarpıcı örneklerinden biridir.
ELEKTRİK TARİFELERİNDEKİ ADALETSİZ ve KOLAYCI SÜBVANSİYONLAR
Enerjide sübvansiyon özellikle mesken tüketici grubunda uzun zamandır
devam etmektedir. 2023 yılı Elektrik Piyasası Sektör raporu (Bknz. Ek-1) verilerine göre, tüketici türleri bazında toplamda
50 milyona yaklaşan tüketicilerin 41,5 milyondan fazlası mesken tüketici
grubunda yer almakta ve 255 Milyon MWh üzerinde gerçekleşen faturalanan
tüketimin 66 Milyon MWh (yüzde 26) lık kısmını da mesken tüketici grubu
tüketmektedir.
Bununla birlikte;
2023 Yılı Mesken Günlük 8 kWh < Tarifesi yıl ortalama fiyatı 57,7643
Krş/kWh
2023 Yılı Mesken Günlük 8 kWh > Tarifesi yıl ortalama fiyatı
125,6407 Krş/kWh
2023 yılı Piyasa Takas Fiyatı (PTF)* ortalaması 223,738 Krş/kWh olarak
gerçekleşmiştir.
Bu veriler ışığında; piyasa takas fiyatı ile mesken tüketici grubuna
uygulanan tarife arasındaki farkın yaklaşık 150 Krş /kWh olduğu varsayılmaktadır.
2023 yılında, sadece mesken tüketici
grubundaki sübvansiyonun
100.000.000.000 TL. (100 Milyar TL)
yani 4.212.300.000 ABD$ (4.2 Milyar ABD$) olduğu söylenebilmektedir.
Vergi ile doğrudan ilintili olmadığı
söylenebilecek elektrikteki bu sübvansiyon ile adaletsiz ve kolaycı dolaylı vergiler
toplumun en az yüzde 50’lik kesimi boğuluyorsa; adaletsiz ve kolaycı sübvansiyonlarla
da toplumun yine en az yüzde yüzde 50’lik kesimi, ihtiyacı olmadığı halde
sübvanse edilmektedir.
Sübvansiyon gereklidir. Ancak toplumun tümünün sübvanse edilmesi yerine
sübvanse edilecek yurttaş/tüketiciler doğru şekilde belirlenmelidir. Herkesin
değil, ihtiyacı olanın sübvanse edileceği bir düzenleme hayata geçirilmelidir.
Toplumun hak eden kesiminin sübvanse edilmesi ile israfın azalacağı ve
toplumsal barışa katkı sağlanacağı kuşkusuzdur.